BAKGRUNN (fra St.prp. nr 35 (2002-2003))

Nærmare om forordninga
Forordninga opnar for at det kan etablerast ei selskapsform på europeisk nivå som eit alternativ til selskapsformer i nasjonal lovgjeving. Det europeiske selskapet (som skal ha forkortinga SE) skal vere eit selskap med avgrensa ansvar, og eigardelane skal vere fordelte på aksjar. Sidan føremålet med forordninga er å leggje tilhøva til rette for verksemd over landegrensene, er det eit vilkår for å kunne etablere seg som eit SE-selskap at verksemda på nærmare definerte måtar er knytt til minst to EØS-statar.

Forordninga inneheld selskapsrettslege reglar, og vert supplert av eit direktiv om medråderett for arbeidstakarar (rådsdirektiv 2001/86/EF). Det er ein føresetnad for å kunne etablere eit SE-selskap at direktivet er gjennomført i nasjonal lovgjeving.

Forordninga er ikkje uttømmande i den tydinga at ho på fleire punkt viser til dei reglane som gjeld for allmennaksjeselskap i staten der SE-selskapet er etablert. I tillegg opnar forordninga for at statane på visse punkt kan fastsetje særskilde reglar for SE-selskap som er etablerte hos dei. SE-selskapa har òg fridom til å regulere visse tilhøve i vedtektene sine.

Forordninga dekkjer ikkje andre rettsområde enn dei reint selskapsrettslege. For andre rettsområde er det den nasjonale retten i den einskilde staten der SE-selskapet er etablert, som vil gjelde.

Avdeling I i forordninga inneheld allmenne føresegner. Viktige føresgner er her at selskapet skal ha ein aksjekapital på minst 120 000 euro, at selskapet må ha den vedtektsmessige heimstaden sin og hovudkontoret sitt i éin og same EØS-stat, at heimstad og hovudkontor på visse vilkår kan flyttast til ein annan EØS-stat og at SE-selskapet ut over dei reglane som er fastsette i forordninga, skal handsamast som eit allmennaksjeselskap i den staten der det høyrer heime.

Avdeling II inneheld nærmare reglar om dei ulike måtane å stifte eit europeisk selskap på. Stiftinga kan skje på fire ulike måtar. Ein måte er gjennom fusjon av to eller fleire allmennaksjeselskap som høyrer heime i minst to ulike EØS-statar. Forordninga opnar dermed for fusjon over landegrenser, noko som ikkje er mogleg i dag. Vidare kan SE-selskap på nærmare vilkår stiftast ved å omdanne eit allmennaksjeselskap til eit SE-selskap, ved å stifte eit SE-dotterselskap eller ved å stifte eit SE-holdingselskap. Eit SE-selskap kan òg stifte dotterselskap som vil vere SE-selskap.

Avdeling III inneheld reglar om dei styrande organa. SE-selskapet får her høve til å velje mellom eit tonivåsystem med eit leiande organ og eit kontrollorgan, eller eit eittnivåsystem med berre eit administrasjonsorgan. Generalforsamlinga skal uansett vere det øvste organet i selskapet.

Avdeling IV inneheld reglar om rekneskap og avdeling V reglar om konkurs mv. Her vert det stort sett vist til dei reglane som gjeld for allmennaksjeselskap i staten der SE-selskapet høyrer heime.

Avdeling VI inneheld tilleggs- og overgangsføresegner og avdeling VII sluttføresegner. Det går her fram av artikkel 68 nr. 2 at kvar stat skal peike ut dei rette styresmaktene i medhald av artikkel 8, 25, 26, 55 og 64.

Forordninga med tilhøyrande direktiv må vere gjennomførd i nasjonal rett innan 8. oktober 2004.

Tilhøvet til norsk rett
Høvet til å etablere SE-selskap er ei nyskaping, og følgjeleg finst det ingen reglar om dette i norsk rett i dag.

Forordninga vert gjennomførd i norsk rett ved ei eiga lov. Det må takast stilling til om det skal gjevast særreglar for SE-selskap på dei punkta der forordninga opnar for dette. Direktivet om medråderett for arbeidstakarar (2001/86/EF) må òg innpassast i lova.

Justisdepartementet vil, i samarbeid med Arbeids- og administrasjonsdepartementet, som har ansvaret for gjennomføringa av direktivet, fremje ein eigen odelstingsproposisjon med framlegg til ei ny lov om SE-selskapet.

Administrative og økonomiske konsekvensar
Forordninga rettar seg i hovudsak mot private rettsubjekt, og gjev desse høve til å etablere SE-selskap på visse vilkår. Staten vert i liten grad påførd plikter etter forordninga. Staten er likevel pålagd å peike ut ei eller fleire rette styresmakter slik det er fastsett i artikkel 8, 25, 26, 54, 55 og 64. Desse rette styresmaktene skal på ulike måtar ha visse attest- og kontrollfunksjonar, men det dreier seg ikkje om omfattande plikter. Eit døme er at retten, ein notar eller ei anna rett styresmakt etter artikkel 8 nr. 8 skal utferde ein attest som prov på at alle naudsynte handlingar i samband med flytting av hovudkontoret er gjennomførde. Eit anna døme er at det etter artikkel 8 nr. 14 kan fastsetjast at den rette styresmakta ut frå allmenne samfunnsomsyn skal kunne reise motsegner mot at hovudkontoret til SE-selskapet vert flytta. Totalt sett er det ikkje grunn til å tru at forordninga vil få nemnande økonomiske eller administrative konsekvensar for offentlege styresmakter.

Konklusjon og tilråding
Forordninga vil føre til at føretak som driv verksemd over landegrensene innanfor EØS-området, kan etablere seg som eit europeisk selskap dersom nærmare fastsette vilkår er stetta. I kor stor grad føretak vil nytte seg av høvet til å etablere SE-selskap, er vanskeleg å seie noko sikkert om. Den største nyskapinga som forordninga fører med seg, er truleg at ho opnar for fusjon av føretak over landegrenser, noko som ikkje er mogleg i dag. Etablering av eit SE-selskap vil truleg føre med seg at føretaket kan redusere dei administrative kostnadne sine, men slik situasjonen er i dag, vil det ikkje føre med seg t.d. skattemessige føremoner.

Justisdepartementet tilrår på denne bakgrunnen at Noreg godkjenner avgjerda i EØS-komiteen om endring av vedlegg XXII (selskapsrett) til EØS-avtala ved å innlemme forordning (EF) nr. 2157/2001 om vedtektene for det europeiske selskap (SE). Utanriksdepartementet sluttar seg til dette.